Feramuz ERDİN
Sağlık ve emeklilik hizmetlerinin birbirinden farklı uygulamalara sahip üç ayrı kurum tarafından sağlandığı Sosyal Güvenlik sisteminde baş gösteren bazı durumlar, gelecek için endişelerin artmasına yol açtı.
YALNIZ YAŞAYAN İŞSİZ VE YETİM KADINLAR SGK’YA YÜK!
Dün PD’de Ali Kemal Erdem’in “Türk ekonomisine yalnızlar damgası” başlıklı özel haberini okudunuz. TÜİK verilerine göre evde tek başına yaşayanların sayısı son 10 yılda yüzde 77,2 artarak 5.2 milyon olmuştu. Tek yaşayanlar ekonomiyi de hareketlendirmişti.
Aşağıdaki tablo ışığında bu haberi bir kez daha değerlendirdiğimizde ise farklı bir gerçek daha ortaya çıkıyor: 2023 yılı verilerine yabancı nüfus da eklenmiş olmasına rağmen 2009 rakamları ile uyumlu bir ilişki göze çarpıyor. Tablodaki ahengi bozan tek veri ise boşanan kadın sayısındaki 2023 yılında görülen dramatik sıçramadır!
BOŞANMALARININ AMACI ÇİFTE YETİM MAAŞI ALMAK MI?
Bunun birçok kişisel sebebi olabilir ama altında yatan bir nedenin de bekâr ve çalışmayan kadınların vefat etmiş anne ve babalarından yetim maaşı almaya hak kazanmaları olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir! Hatta bazı kadınlar eşinin resmi nikâhından çıkarak, vefat etmiş anne ve babasının emeklilik durumuna göre iki ayrı kurumdan aynı anda ömür boyu yetim maaşı alabilmektedir! Nikâhsız şekilde yaşayan çiftlerden bazen erkekler dahi bu geliri yeterli bulup işten çıkabilmektedir. Bu durum SGK üzerinde bir gider baskısı yarattığı gibi genç nüfusun çalışmayı gerekli görmemesine de neden olabilmektedir.
EMEKLİLİK SİSTEMİNDEKİ SESSİZ ALARM
EYT’lerin sisteme aşırı yük bindirmesi ve SGK bünyesindeki diğer yapısal ve operasyonel durumlar emekli maaşlarının bazı emekliler için asgari ücretin bile altında kalmasına neden olmuştur. BAĞKUR primlerinin neredeyse 7000 TL’ye dayanması ise sistemin esnaf açısından sürdürülebilir olmasının önünde bir engeldir. SSK primlerinin yüksekliği de işveren açısından ciddi maliyet kalemi haline gelmiştir.
Bireysel emeklilik sisteminde istenen performansın ortaya konamamış olması da bir başka endişe kaynağıdır.
YABANCILAR VE KAYIT DIŞI İSTİHDAM İLERDE BU SİSTEME SELA VERDİRİR
Artık kalıcı oldukları anlaşılan yabancılar ile kayıt dışı istihdam edilen bazı vatandaşlarımızın SGK primleri kapsamında çalışmamasının bir süre sonra sistemde tıkanmaya yol açması muhakkaktır. Bugün hiçbir şekilde prim ödememiş olan insanlar yıllar sonra “sosyal devlet” ilkesi gereğince sosyal güvenlik veya sosyal yardım şemsiyesi altına alınmak zorunda kalınacaktır. Matematikte sadece dört işleme hâkim olan birisi bile bu durumun sürdürülemez olduğunun farkındadır.
KİTLERDEN PRİM TAHSİLATINDA SORUN VAR
Bizzat kulak şahidi olduğum için biliyorum; bundan iki yıl önce İstanbul’daki bir belediyenin iştiraklerinin 2 milyar TL’lik SSK borcu vardı ve kanuna karşı hile kullanıp bunu ödemiyorlardı! Bu belediye bir muhalefet partisi belediyesiydi. İstanbul’da 39 ilçe ve bir büyükşehir belediyesi mevcut. İstanbul ve Türkiye genelinde KİT’lerden ve diğer işletmelerden tahsil edilemeyen SGK primlerinin toplamını açıkçası hepimiz merak ediyoruz?
SAĞLIK SİSTEMİ DE PEK PARLAK DEĞİL
Tedavi, tetkik ve bazı ilaçlara erişimin çeşitli nedenlerden dolayı artık daha zorlaştığı, zaman aldığı ve hatta bazen de imkânsız hale geldiği görülmektedir. Sağlıkta “altın dönemin” sona erme sinyalleri verdiği toplumda yaygın bir kanı haline gelmiştir.
Özel sağlık sigortalarına erişimin maliyetli ve özel muayene ücretlerinin pahalı olması, toplumun tüm kesiminin arzulanan şekilde sağlık hizmeti almasının önünde bir engeldir. Şehir hastaneleri şimdilik sistemin parlayan yüzü olarak hizmet vermeye devam etse de SGK sistemindeki bir aksamanın buralardaki hizmet kalitesini de eş zamanlı olarak etkileyebileceği açıktır.
SGK SİSTEMİNDE SIKI BİR YENİLEME GEREKİYOR
Sadece bazı çalışanların sırtına yüklenmiş olan bu sistemin sürdürülebilir olmadığı ve alarm vermekte olduğu açıkça görülmektedir. Öncelikle SGK tek yönetim altında toplanarak sağlık ve emeklilik olmak üzere ikiye ayrılmalıdır. Özel sağlık ve emeklilik sigortaları daha yaygın ve ulaşılabilir hale getirilmelidir.
İsraf ve diğer yersiz giderler kontrol altına alınmalı ve hem emeklilik hem de sağlık primleri ayrı ayrı tahsil edilmelidir. Genel Sağlık Sigortası uygulaması genişletilerek, emeklilik primini ödeyemeyen esnafın sağlık hakkından yararlanamaması uygulamasına son verilmelidir. Primler alım gücü ile orantılı olarak makul seviyelerde tutulmalıdır.
SGK’nın verimli çalışması… İşte halkın gerçek beka sorunu budur!
patronlardunyasi.com
